Gmina Dziemiany

 

Zaprezentowana ścieżka przyciągnie i zainteresuje zwiedzających, a także zachęci do pogłębienia wiedzy ekologicznej – cel nasz zostanie spełniony. Przygotowana ścieżka przyrodnicza w formie aktywnego wypoczynku przebiega przez najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny położone nad jeziorem Rzuno. Obszar ten ma bardzo istotne znaczenie jako poligon prac badawczych – czystość wód itp. uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum.

Trasa ścieżki zawiera 10 przystanków:

PRZYSTANEK I – ROŚLINY WÓD PŁYWAJĄCYCH
Od strony jeziora występują typowe zarośla trzcinowe, w których sąsiedztwie występuje niewiele innych gatunków roślin jak:
rdestnica przeszyta (Potamogeton perfolitus) oraz moczarka (Elodea spec) żyją pod wodą, a tylko ich kwiatostany wystają ponad powierzchnię wody. W głębi wodnej występują różne gatunki wstęgowatych glonów np. ramienica (Chara sp), spotkać można również lobelię jeziorną (Lobelia Dortmannna).

PRZYSTANEK II – FUNKCJE LASU
Znaczenie lasu to nie tylko produkcja surowca drzewnego. Las to czynnik współdziałający w kształtowaniu środowiska przyrodniczego, zwłaszcza stosunków klimatycznych, hydrologicznych. Ponadto jest powszechnie uznanym obiektem zaspokajania rekreacyjno-zdrowotnych, kulturalnych potrzeb człowieka.

PRZYSTANEK III – TYPY JEZIOR
WODY POWIERZCHNIOWE
Sieć rzeczna okolic Dziemian należy do lewego dorzecza Wisły i obejmuje zlewnię rzeki Wdy i Brdy. Jezioro Rzuno i wieś Dziemiany położone są na terenie bezodpływowym. Zasadniczym rysem krajobrazu są liczne jeziora. Geneza ich związana jest z działalnością lądolodu i jego wód roztopowych. Występują tu zwłaszcza głębokie i wydłużone jeziora rynnowe ( J. Rzuno, J. Wdzydze, J. Słupinko ) zawdzięczające swoje pochodzenie wodom roztopowym lądolodu płynącym pod ciśnieniem albo w otwartych szczelinach. Spośród innych typów jezior polodowcowych występują jeziora moreny dennej, nieraz o dużej powierzchni , ale małej głębokości ( J. Wyrówno, J. Lipno ), czy też liczne małe zbiorniki tzw.” oczka ” powstałe w skutek wytapiania brył martwego lodu.

• oligrotoficzne
• dystroficzne
• eutroficzne
• mezotroficzne

SAM ZBADAJ JAKOŚĆ WODY
I Ty drogi przechodniu możesz sam zbadać jakość wody w J. Rzuno, a także w innym zbiorniku Wodnym. Podobne metody badania jakości wody stosują uczniowie szkoły w Dziemianach. Więc poświęć trochę czasu, zostań badaczem, ale wcześniej skontaktuj się z uczniami gimnazjum w Dziemianach.

 

PRZYSTANEK IV – JAK ROŚNIE LAS
Każdy żywy organizm, od powstania do śmierci przechodzi charakterystyczny cykl przemian biologicznych – zwanych cyklem życiowym . Zarówno w lasach naturalnych powstających samoistnie, jak i zagospodarowanych przez człowieka, drzewa aby otrzymały miano leśnych olbrzymów, muszą przejść kolejne fazy wzrostu i rozwoju.

• Najmłodsze pokolenie drzew jakie możemy zobaczyć w naturze to uprawa leśna założona przez człowieka poprzez siew lub sadzenie i nalot powstały w wyniku naturalnego odnowienia ( z samosiewu )
• Młodnik – powstaje z chwilą zetknięcia się koron młodych drzew rosnących na uprawie lub nalocie – okres młodnika trwa aż do momentu, gdy w kształtującym się drzewostanie nasila się proces obumierania dolnych gałęzi drzew – tzw. oczyszczanie się pni.
• Tyczkowina – to starszy młodnik , charakteryzujący się silnym przyrostem na wysokość i dostarczający drewna w postaci tyczek
• Drągowina – to młody drzewostan, już poza fazą wzrostu na wysokość, a silnie przerastający na grubość w tyczkowinie i drągowinie wykonywane są średnio co 3 – 7 lat trzebieże wczesne tzw. cięcia pielęgnacyjne.
• Drzewostan dojrzewający – jest już zdolny do odnawiania się. Drzewa wytwarzają nasiona, wydatnie zwiększa się masa drzewa. Na tym etapie do 5 – 10 lat wykonuje się trzebieże późne.
• Drzewostan dojrzały – charakteryzuje mniejszy przyrost masy drewna. Jest na tyle przerzedzony, że przepuszcza ilość światła i opadów umożliwiającą rozwinięcie niższej roślinności.

 

PRZYSTANEK V – DRZEWA
Nie ma na ziemi większych i wywierających tak ogromne wrażenie organizmów, niż drzewa, które nadają charakter każdemu krajobrazowi. Dzielą się na dwie grupy: Liściaste i iglaste, stanowiąc podstawowy element budujący las. Każde drzewo charakteryzuje się szeregiem specyficznych cech:

• pokrój,
• kora,
• liście ( igły ),
• kwiaty,
• nasiona, za pomocą których łatwo je rozpoznać i odróżnić

Drzewa rodzimego pochodzenia:

Iglaste:

• świerk pospolity,
• sosna zwyczajna,
• modrzew.

 

Liściaste:

• brzoza omszona,
• brzoza brodawkowata,
• olsza czarna,
• buk pospolity,
• dąb bezszypułkowy,
• klon pospolity,
• topola osika,
• klon jawor.

PRZYSTANEK VI – GRZYBY
Grzyby stanowią jeden z komponentów każdego ekosystemu leśnego, a ich rola w tym środowisku jest tak ogromna, iż są nieodzownym warunkiem jego istnienia i rozwoju. Człowiek przebywający w lesie w okresie masowego wysypu grzybów powinien postępować według podstawowej zasady tj. zbierać tylko te grzyby, które są jemu znane, nie niszcząc pozostałych.

PRZYSTANEK VII – RYBY
Na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego i w jego otulinie występuje 35 gatunków ryb, w tym jeden – TROĆ – w dwóch formach: Troć jeziorowa i Pstrąg potokowy.

PRZYSTANEK VIII – PRZYRODA NIEOŻYWIONA
Ukształtowanie powierzchni okolic Dziemian
Ukształtowanie powierzchni okolic Dziemian wykazuje kilka specyficznych cech. Pierwszą z nich jest duża, jak na obszary nizinne wysokość regionu nad poziomem morza (133 – 205 m. n.p.m.) oraz urozmaicona rzeźba terenu.
W regionie występują prawie wszystkie formy rzeźby młodoglacjalnej zarówno akumulacyjne (moreny denne i czołowe, sandry, wytopiska i kemy), jak i erozyjne (rynny jeziorne) .
Moreny czołowe stanowią charakterystycznie porozrzucane wzgórza i pagórki. Ich układ jest równoleżnikowy. Prostopadle do nich układają się potężne zespoły rynien jeziornych. Duży udział mają także formy wytopiskowe wklęsłości terenu powstałe z wytapiania brył martwego lodu zagrzebanego w osadach akumulacji lodowcowej i wodno – lodowcowej. Dominująca formą terenu są jednak równiny sandrowe zbudowane z materiału piaszczystego, naniesionego przez wody topniejącego lądolodu porośnięte głównie borami sosnowymi.

PRZYSTANEK IX – FORY OCHRONY PRZYRODY

Park Narodowy – to obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i wychowawczymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu.
Park Krajobrazowy – to obszary chronione ze względu na warunki przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem ich utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania.
Obszary chronionego krajobrazu – obejmują wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych obszarów powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. Obszary chronionego krajobrazu ustanawia wojewoda.

Rezerwat przyrody – ” to obszar obejmujący zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość ze względów naukowych , przyrodniczych , kulturowych bądź krajobrazowych “.

Pomnik przyrody – pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej , kulturowej, historyczno – pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych towarów, w szczególności sędziwych i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, głazy narzutowe, jaskinie.

Użytek ekologiczny – zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne śródpolne i śródleśne "oczka wodne" , kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp.

PRZYSTANEK X – MROWISKO
w dochodzącym do metra wysokości mrowisku może występować około 100.000 osobników, które dzielą się na:
Królowa – najważniejsza mrówka. To ona rozpoczęła budowę gniazda i dzięki niej istnieje ród mrówek.
Robotnice – ( bezpłodne samice ) – pracują bardzo ciężko przy budowie mrowiska. Pozostałe – piastunki, opiekują się jajami złożonych przez królową.